Nederland gaat de komende jaren van het aardgas af. Maar er ligt dan nog steeds een aardgasnet. Netbeheerders onderzoeken of dit bestaande netwerk ook geschikt is voor het duurzame waterstof. Daarom is het zaak om nieuwe technologieën en oplossingen nu al in de praktijk te testen. Dat doen we bijvoorbeeld in Lochem.
De verwachting is dat waterstof pas vanaf 2030 een rol van betekenis gaat spelen bij het verwarmen van woningen. Dat lijkt ver weg, maar is al best dichtbij. In een praktijkproef (pilot) in Lochem zijn 12 monumentale woningen in de wijk Berkeloord via het bestaande aardgasnetwerk van waterstof voorzien. Voor oudere woningen zijn lage-temperatuur-systemen als warmtepompen of warmtenet meestal niet geschikt. Ze zijn moeilijker te isoleren en vragen om een hoge-temperatuur-systeem. Waterstof is zo’n hoge-temperatuur-systeem en kan een duurzaam alternatief zijn.
Tijdens de pilot in Lochem doen we ervaring op met het transporteren van waterstof door het bestaande aardgasnet. Én met de nieuwe technologie van waterstofketels als voorbereiding op een aardgasvrije toekomst. Zogenoemde tubetrailers leveren het waterstof aan op industrieterrein Stijgoord, net buiten de wijk. Vanaf de Nieuweweg stroomt het waterstof dan door het bestaande aardgasnet naar de 12 woningen. Uitgangspunt is dat het waterstof gemaakt wordt uit duurzame energie (zon- en/of windenergie), maar daarvan is op dit moment nog niet genoeg beschikbaar.
De vraag voor een groen aardgasalternatief kwam, via Energiecoöperatie LochemEnergie, vanuit de bewoners zelf. Uit een grote groep geïnteresseerden hebben we een eerste cluster woningen geselecteerd. LochemEnergie en Remeha onderwierpen deze woningen aan een technische schouw. Hierbij werd gekeken naar het huidige gasverbruik, warmteverlies, concrete isolatiemogelijkheden en of de waterstofketels van Remeha aan de verwachte warmtevraag kunnen voldoen. Op basis van de uitkomsten hebben we definitief gekozen voor 12 woningen die aan de pilot meedoen.
Download het rapport met de bevindingen over de periode 2022-2023 hier.
Onze gasnetten gebruiken we in de toekomst niet meer voor aardgas. Maar we hebben in Nederland wel vele kilometers gasnet liggen. Daarom zoeken we naar oplossingen waarbij we om deze kunnen hergebruiken. Waterstof is een veelgenoemd alternatief voor aardgas. Het lijkt veel voordelen te hebben en zou via het reeds bestaande gasnet getransporteerd kunnen worden. Waterstof heeft daarmee de potentie om ons gasnet een nieuw leven te geven. Naast vele theoretische onderzoeken gaan we met de pilot in Lochem ook laten zien dat het kán.
‘Coöperatie LochemEnergie u.a.’ (LE) is een burgercoöperatie met meer dan 1.150 leden. Zij hebben een flinke duurzaamheidsambitie en verschillende voltooide en lopende projecten en producten. Het idee voor waterstof in Berkeloord ontstond in juli 2018 tijdens een workshop van het Energie Atelier van de Gemeente Lochem.
De waterstofpilot in Lochem is een indrukwekkend en innovatief project dat door LE samen met Alliander, Remeha en Belangenvereniging Beschermd Stadsgezicht Berkeloord (BBSB) is opgezet. Het wordt ondersteund door de Gemeente Lochem, de Provincie Gelderland en gelden uit verschillende fondsen van de Europese Unie.
Naast de waterstofpilot in Lochem is LE betrokken bij diverse andere innovatieve en duurzame projecten. Het burgerinitiatief ondersteunt inwoners en bedrijven bij het bedenken en opzetten van energieoplossingen. Denk bijvoorbeeld aan het geven van concrete besparingsadviezen, stimuleren van elektrisch (deel)vervoer, inkoop van groene energie en deelname aan collectieve zonneparken.
Remeha gelooft dat verschillende wegen naar duurzaamheid leiden. De oplossing zit volgens hen in het gecombineerd gebruiken van energiedragers passend bij de gebouwde omgeving en aanwezige infrastructuur. Remeha is leverancier van de energiezuinige en gebruiksvriendelijke waterstof cv-ketels in deze pilot. Deze voldoen aan de hoogste efficiëntie- en veiligheidseisen. De praktijkproef in Lochem is bijzonder, omdat het gaat om het verduurzamen van oudere monumentale woningen. Hier gaat Remeha de komende jaren ervaring opdoen op het gebied van technologie.
Kimenai Installatiebeheer BV is trots dat zij deelneemt aan de waterstof pilot Lochem. Het zit in het dna van Kimenai om altijd te zoeken naar de laagst mogelijke exploitatiekosten door besparing op energie. En nu dus ook door gebruik te maken van de duurzame energiedrager waterstof. Door de intensieve samenwerking met Alliander, Remeha en de KIWA kunnen de medewerkers van Kimenai in de praktijk trainen. Zij doen zo belangrijke technische kennis en ervaring op met het gebruik van waterstofinstallaties. En dat is onmisbaar voor een groene toekomst.
Westfalen Gassen Nederland BV, onderdeel van het Duitse Westfalen AG, staat open voor innovatieve ideeën. Ook als dat niet altijd de makkelijkste weg is. Daarom neemt Westfalen deel aan de waterstofpilot in Lochem. De ervaring van Westfalen in het maken en vervoeren van waterstof is belangrijk voor deze pilot. Desondanks zal er tijdens de pilot nog veel geleerd worden en daarmee een flinke stap gezet worden in de richting van de verduurzaming van de Nederlandse energiesector.
De Belangenvereniging Beschermd Stadsgezicht Berkeloord (BBSB) is trots dat voor de revolutionaire waterstofpilot voor Berkeloord is gekozen. De wijk is aan het begin van de vorige eeuw ontstaan als eerste uitbreidingswijk van Lochem. De historische villa’s zijn inmiddels vrijwel allemaal gemeentelijk monumenten. De leeftijd van de huizen en de structuur van de wijk, vrijstaande huizen maar op een rij, maakte Berkeloord geschikt als pilotgebied. De belangstelling om mee te doen aan de proef was groot. Ruim 45 bewoners schreven zich in. Uiteindelijk doen 12 deelnemers daadwerkelijk mee aan de waterstofpilot.
Naast vergunningverlener voor enkele onderdelen van het project maakte de gemeente Lochem dit pilotproject ook mogelijk door een bijdrage uit het gemeentelijke innovatiebudget aan LochemEnergie. Hiermee werden de eerste Quick Scans van woningen gedaan en kon het project verder uitgewerkt worden. Daarnaast werkte de gemeente Lochem mee aan de locatie voor de waterstoftrailers. De medewerker belast met erfgoed is nauw betrokken vanwege de monumentale status van de woningen en het beschermd Stadsgezicht Berkeloord.
De Provincie Gelderland ondersteunt de Waterstof Pilot Lochem op verschillende manieren. De verantwoordelijke gedeputeerde volgt deze innovatieve aanpak, als test voor moeilijk te verduurzamen woningen, op de voet. Medewerkers erfgoed en energietransitie van de provincie zijn betrokken en gaven een onafhankelijk extern bureau de opdracht voor de deep scans, die zicht gaven op de warmtebehoefte van de deelnemende woningen, én advies over isolerende en andere energiebesparende maatregelen. Verder heeft de provincie een meer formele rol als subsidieverlener vanuit de provincie en Europese Unie.
