Nederland gaat de komende jaren van het aardgas af. Maar, er ligt dan nog steeds een aardgasnet. Netbeheerders onderzoeken of dit bestaande netwerk ook geschikt is voor het duurzame waterstof. Daarom is het zaak om nieuwe technologieën en oplossingen nu al in de praktijk te testen. Dat doen we bijvoorbeeld in Lochem.
De verwachting is dat waterstof pas vanaf 2030 een rol van betekenis gaat spelen bij het verwarmen van woningen. Dat lijkt ver weg, maar is al best dichtbij. In een praktijkproef (pilot) in Lochem worden monumentale woningen in de wijk Berkeloord via het bestaande aardgasnetwerk van waterstof voorzien. Voor oudere woningen zijn lage-temperatuur-systemen als warmtepompen of warmtenet doorgaans niet geschikt. Ze zijn moeilijker te isoleren en vragen om een hoge-temperatuur-systeem. Waterstof is een hoge-temperatuur-systeem en kan een duurzaam alternatief zijn. Tijdens de pilot in Lochem doen we ervaring op met waterstof door het bestaande aardgasnet én met de nieuwe technologie van waterstofketels als voorbereiding op een aardgasvrije toekomst.
Straks leveren tubetrailers het waterstof op industrieterrein Stijgoord, net buiten de wijk. Vanaf de Nieuweweg zal het waterstof dan door het bestaande aardgasnet naar de 10 woningen getransporteerd worden. Uitgangspunt is dat het waterstof gemaakt wordt uit duurzame energie (zon- en/of windenergie), maar daarvan is op dit moment nog niet genoeg beschikbaar.
De vraag voor een groen aardgasalternatief kwam, via Energiecoöperatie LochemEnergie, vanuit de bewoners zelf. Uit een grote groep geïnteresseerden hebben we een eerste cluster woningen geselecteerd. LochemEnergie en Remeha onderwierpen deze woningen aan een technische schouw, waarbij gekeken werd naar het huidige gasverbruik, warmteverlies, concrete isolatiemogelijkheden en of de waterstofketels van Remeha aan de verwachte warmtevraag kunnen voldoen. Op basis van de uitkomsten hebben we definitief gekozen voor 10 woningen die aan de pilot meedoen.
Onze gasnetten gebruiken we in de toekomst niet meer voor aardgas. Omdat we over het hele land vele kilometers gasnet hebben liggen, zou het een mooie oplossing zijn om deze te hergebruiken. Waterstof is een veelgenoemd alternatief voor aardgas, lijkt veel voordelen te hebben en zou via het reeds bestaande gasnet getransporteerd kunnen worden. Waterstof heeft daarmee de potentie om ons gasnet een nieuw leven te geven. Naast vele theoretische onderzoeken gaan we met de pilot in Lochem ook laten zien dat het kán.
‘Coöperatie LochemEnergie u.a.’ (LE) is een burgercoöperatie met ruim 1.000 leden, een flinke duurzaamheidsambitie en verschillende voltooide en lopende projecten en producten. Het idee voor waterstof in Berkeloord ontstond in juli 2018 tijdens een workshop van het Energie Atelier van de Gemeente Lochem.
De waterstofpilot in Lochem is een indrukwekkend en innovatief project dat door LE samen met Liander, Remeha en Belangenvereniging Beschermd Stadsgezicht Berkeloord (BBSB) is opgezet en wordt ondersteund door de Gemeente Lochem, de Provincie Gelderland en gelden uit verschillende fondsen van de Europese Unie.
Naast de waterstofpilot in Lochem is LE betrokken bij diverse andere innovatieve projecten en biedt de coöperatie leden duurzame stroom en gas via samenwerkingspartner Greenchoice, concrete besparingsadviezen, de LochemEnergie HanzeBox (real-time inzicht in verbruik van stroom en aardgas, en opwek van stroom), elektrische deelauto’s en deelname aan collectieve zonnedaken.
Remeha, Europees producent van vernieuwende en energiezuinige verwarmingsketels en koelingen, ziet dat de energievoorziening een mix moet zijn met ruimte voor verschillende wegen die naar duurzaamheid leiden. Energiezuinig en efficiënt is Remeha niet vreemd, maar stoken met waterstof is een ander spoor van onderzoek. Daar heeft Remeha al grote groene stappen in gemaakt (lees ook: de eerste waterstofketel van Nederland). De waterstofketels moeten voldoen aan de hoogste efficiëntie- en veiligheidseisen. Uit de eerste proeven bleek dat de ketels zuinig en gebruiksvriendelijk zijn. Met de praktijkproef in Lochem, met als bijzonderheid dat het gaat om het verduurzamen van oudere, monumentale woningen, gaat Remeha qua technologie de komende jaren ervaring opdoen.
Kimenai Installatiebeheer BV is trots dat zij deelneemt aan de waterstof pilot Lochem. Het zit in het dna van Kimenai om altijd te zoeken naar de laagst mogelijke exploitatiekosten door besparing op energie en nu dus ook door gebruik te maken van de duurzame energiedrager waterstof. Door de intensieve samenwerking met Alliander, Remeha en de KIWA kunnen de medewerkers van Kimenai in de praktijk trainen, en belangrijke technische kennis en ervaring opdoen met het gebruik van waterstofinstallaties. En dat is onmisbaar voor een groene toekomst.
Westfalen Gassen Nederland BV, onderdeel van het Duitse Westfalen AG, staat open voor innovatieve ideeën, ook als dat niet altijd de makkelijkste weg is. Vandaar dat Westfalen deelneemt aan de waterstofpilot in Lochem. De ervaring van Westfalen in het maken en vervoeren van waterstof is belangrijk voor deze pilot. Desondanks zal er gedurende de pilot nog veel geleerd worden en daarmee een flinke stap gezet worden in de richting van de verduurzaming van de Nederlandse energiesector.
De Belangenvereniging Beschermd Stadsgezicht Berkeloord (BBSB) is trots dat voor de revolutionaire waterstofpilot voor Berkeloord is gekozen. De wijk is aan het begin van de vorige eeuw ontstaan als eerste uitbreidingswijk van Lochem. De historische villa’s zijn inmiddels vrijwel allemaal gemeentelijk monumenten. De leeftijd van de huizen en de structuur van de wijk, vrijstaande huizen maar op een rij, maakte Berkeloord geschikt als pilotgebied. De belangstelling om mee te doen aan de proef was groot. Ruim 45 bewoners schreven zich in. Uiteindelijk bleven er 10 deelnemers over die daadwerkelijk aan de waterstofpilot meedoen.
Naast vergunningverlener voor enkele onderdelen van het project maakte de gemeente Lochem dit pilotproject ook mogelijk door een bijdrage uit het gemeentelijke innovatiebudget aan LochemEnergie. Hiermee werden de eerste Quick Scans van woningen gedaan en kon het project verder uitgewerkt worden. Daarnaast werkte de gemeente Lochem mee aan de locatie voor de waterstoftrailers. De medewerker belast met erfgoed is nauw betrokken vanwege de monumentale status van de woningen en het beschermd Stadsgezicht Berkeloord.
De Provincie Gelderland ondersteunt de Waterstof Pilot Lochem op verschillende manieren. De verantwoordelijke gedeputeerde volgt deze innovatieve aanpak, als test voor moeilijk te verduurzamen woningen, op de voet. Medewerkers erfgoed en energietransitie van de provincie zijn betrokken en gaven een onafhankelijk extern bureau de opdracht voor de deep scans, die zicht gaven op de warmtebehoefte van de deelnemende woningen, én advies over isolerende en andere energiebesparende maatregelen. Verder heeft de provincie een meer formele rol als subsidieverlener vanuit de provincie en Europese Unie.
