Door de snelgroeiende vraag van zonne- en windparken, datacenters, laadpalen en de energie-intensieve glastuinbouwsector raakt het stroomnet op steeds meer plekken vol. Zo kunnen zonneparken in minder dan een jaar worden aangelegd, maar duurt het vijf tot acht jaar voordat netbeheerder Liander het net heeft uitgebreid. Het Nederlandse systeem is niet ingericht op deze snelle en impactvolle ontwikkelingen.
Netbeheerder Liander houdt de schaarstegebieden bij op deze kaarten. In deze gebieden, en in regio’s waar de vraag in de toekomst toe gaat nemen, breidt Liander het net uit. Bijvoorbeeld in de Bommelerwaard. Dat kost veel tijd, onder meer vanwege lange vergunningstrajecten- en procedures. Daarnaast staat de uitvoering van het werk onder druk door een groot tekort aan technisch personeel.
Door de lage grondprijs worden zonneparken met name in dunbevolkte buitengebieden gebouwd. Omdat de energievraag van oudsher laag is liggen hier dunne stroomkabels. Het stroomnet in Nederland is één van de betrouwbaarste ter wereld, maar werd honderd jaar geleden niet ontworpen voor grootschalige teruglevering van stroom.
Het aantal datacenters is de jaren snel toegenomen, met name in de metropoolregio Amsterdam. Datacenters gebruiken enorm veel stroom. Het verbruik van één datacenter is vergelijkbaar met dat van een stad van 35.000 tot 140.000 inwoners. Waar datacenters zich vestigen, wordt de beschikbare capaciteit van een elektriciteitsverdeelstation vaak ineens vergeven. Netbeheerders, de datacentersector, overheden en de Economic Boards hebben een routekaart voor plannen van de bouw van datacenters opgesteld. Zo kan beter regie worden gevoerd.
Vooruitlopend op de uitbreidingen van het stroomnet heeft Liander onderzocht of congestiemanagement – het via marktwerking afstemmen van vraag en aanbod van stroom in een gebied – mogelijk is. In sommige schaarstegebieden is dat niet mogelijk. Bedrijven in deze regio’s krijgen een transportbeperking. Als ze meer elektrisch vermogen willen of meer stroom willen terugleveren, dan moeten ze in principe wachten totdat het net is uitgebreid. De maatregel is nodig om te voorkomen dat stroomkabels te zwaar belast raken en de stroom uitvalt.
Door het toegenomen aantal knelpunten in het stroomnet heeft het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat per 1 oktober 2019 een transportindicatie ingevoerd. Bedrijven die bij de najaarsronde SDE+ subsidie willen aanvragen geldt dat ze een positieve transportindicatie moeten hebben. Deze indicatie kan worden aangevraagd bij Liander. Dit instrument moet voorkomen dat subsidies voor duurzame opwek terechtkomen in gebieden waar het stroomnet waar de komende jaren niet kan worden voorzien in het benodigde transport.
Liander onderzoekt tijdelijke, slimme oplossingen om meer ruimte op stroomnet te creëren. Met name door de huidige kabels en installaties beter te benutten. Om deze innovaties in te zetten zijn wijzingen van wet- en regelgeving nodig.
Het is voor Liander essentieel op tijd te weten waar zonne- en windparken en energie-intensieve bedrijven komen. Zo weet Liander waar het stroomnet moet worden uitgebreid. Daarom roept ze klanten op zo vroeg mogelijk te laten weten waar ze grootschalige duurzame opwek willen realiseren of uitbreiden. De netbeheerder is in gesprek met gemeenten om plannen, mogelijkheden en verwachtingen op elkaar af te stemmen.